Şahıslarla ya da devletle yaşamış olduğumuz hukuki problemlerde hukuk kurallarının dışına çıkmadan yaşanmış olan anlaşmazlığı çözüme ulaştıran suçluyu cezasına; suçsuzu beraatına kavuşturan yasa uygulayıcısına Hâkim diyoruz.

Yargının hukuki kurallara dayalı olmasının yanı sıra kişinin kaderini belirleyecek kararların alındığı kişilerin hayatındaki hak ve özgürlüklerin şekillenmesindeki süreçte bu mesleği yapan kişinin hukuk kurallarının yanında, vicdanı ile de karar verdiği bu sebeptendir ki adil olmanın en temel gereklilik olduğu merciidir. Bunun yanı sıra, dava dosyalarını incelemek dava konusu tarafların ve gerekli olduğu takdirde bilirkişilerin bilgisine başvurmak, yeni düzenlemeleri takip etmek, tarafsız olarak karar almak, taraflar, tarafların temsilcileri, savcılık makamı ve bilirkişi tarafından sunulan bilgi ya da belgeleri dava dosyasına eklemek. Dava hakkında Türk milleti adına hüküm vermek şeklinde görevleri de yer almaktadır.

Savcı, işlenen herhangi bir suçun tarafına bildirilmesi ya da bu suça bizzat tanık olması durumunda devlet adına hareket edip araştırma ve soruşturmayı yapan ve bunun sonucunda da iddianame hazırlayan kişidir. Kamuoyunu ilgilendiren suçlarda ihbar veya şikâyet olmadan da soruşturma başlatabilir.

Savcı, delil toplamak, araştırma yapmak ve bu araştırma-soruşturma sonucuna göre rapor hazırlamakla sorumludur. Hâkim ise savcıların ve diğer iştirakların kendisine sunduğu rapora göre hakka, hukuka, adalete uygun olarak davanın sonucuna karar vermekle sorumludur.

Savcı olmak için ayrıca bir savcılık sınavı yoktur. Savcılık, yardımcılık sürecinde seçilir. Öğrenci Hâkim/Savcı Yardımcılığı sınavına girer ve sınavda yeterli puanı alarak mülakata hak kazanır. Mülakatı da olumlu sonuçlanan aday yardımcılık yaptığı esnada savcılık mı hâkimlik mi seçmek istediği sorulur. Bakanlık her 2 hâkime 1 savcı düşecek şekilde bir dağılım olmasını bekler. Genellikle bu dağılım adayların tercihleriyle sağlanır ve bakanlık bir müdahalede bulunmaz. Bu oranın sağlanamadığı durumda bakanlık adayların seçimlerine dikkat etmeksizin kura ile hâkim-savcı adaylarını belirler.

Adli Yargı Hâkiminin temel görevi, taraflar arasındaki uyuşmazlıkları, konusuna göre Medeni Usul veya Ceza Usul kanunları çerçevesinde çözüm bulmaktır. Buradaki taraflar genellikle şahıslardır. Davalılardan veya davacılardan biri kamu kurumu yani devlet değildir. Adli yargı mahkemeleri kendi içinde hukuk mahkemeleri ve ceza mahkemeleri olmak üzere ikiye ayrılır. Adli yargı mahkemelerinin temyiz mahkemesi Yargıtay’dır.

İdari yargı mahkemeleri idari yargının konusunu oluşturan davaları görür. İdari yargının adli yargıdan en önemli farkı, uyuşmazlıkta en azından bir tarafın yetkisini kamu hukukundan alan devlet organlarından biri olmasıdır. İlk derece idari yargı mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinden oluşur. İdari yargı mahkemelerinin yüksek yargı organı Danıştay’dır.

Hâkimlik sınavı genellikle yılda 1 kez ve yılsonunda (genellikle Kasım veya aralık ayında) yapılır. Yıl ortası ve yılsonunda olmak üzere yılda 2 kez yapıldığı dönemler de olmuştur ancak gerekli olduğu dönemlerde yapılmıştır.

T.C. vatandaşı olan, Hukuk Fakültesi mezunu olup (mezun olduğu lisans programı kodu 3209 olanlar), yazılı giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla 35 yaşını doldurmamış (sınav yılından doğum yılını çıkardığımızda 35’i geçmeyecek, doğum ayı önemli değil) adaylar başvurabilecektir. Yabancı bir hukuk fakültesini bitirenlerden Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava (STS) girip başarılı olanlar da sınava başvurabilirler. Erkek adaylar için askerlikle ilişi bulunmaması gerek; yapmış, ertelemiş veya muaf olmalı (son tahlilde asker kaçağı gözükmediği sürece sorun olmaz)

T.C. vatandaşı olan, yazılı giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla 35 yaşını doldurmamış (sınav yılından doğum yılını çıkardığımızda 35’i geçmeyecek, doğum ayı önemli değil), Hukuk Fakültesi veya Hukuk Bilgisine programlarında yeterince yer veren Siyasal Bilgiler, İdari Bilimler, İktisat ve Maliye alanlarından en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu adaylar başvurabilecektir (İİBF ve SBF mezunları 1-2 hukuk dersi alsa bile yeterli olur). Yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava (STS) girip başarılı olanlar ile Hukuk Fakültesi dışında hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idarî bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olanlar da sınava başvurabilirler. Bu adayların başvurularında mezun olunan lisans alanının geçerliliğine ilişkin kontrol, ÖSYM tarafından yapılmayacaktır. Erkek adaylar için askerlikle ilişi bulunmaması gerek; yapmış, ertelemiş veya muaf olmalı (son tahlilde asker kaçağı gözükmediği sürece sorun olmaz).

T.C. vatandaşı olan, Hukuk Fakültesi mezunu olup (mezun olduğu lisans programı kodu 3209 olanlar), yazılı giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla 45 yaşını doldurmamış (sınav yılından doğum yılını çıkardığımızda 45’i geçmeyecek, doğum ayı önemli değil) adaylar başvurabilecektir. Yabancı bir hukuk fakültesini bitirenlerden Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarılı olanlar da sınava başvurabilirler. (Adli Yargı-Avukat Sınavına başvuru yapabilmek için 3 yıllık fiili çalışma şartı aranmaktadır.

Aday, Avukatlık yemin tarihinden itibaren sınavın yapılacağı güne kadar 3 yıl geçmiş olmalıdır. Burada, 3 yıllık sigorta girişi olması veya fiziki olarak çalışmak önemli değildir. Çalışabilir durumda olmak yeterlidir.

Örneğin; erkek adaylar için Avukatlık sürecinde yapılan askerlik bu süreden düşülür. Kurum avukatlığı yapan kadın adaylar için doğum izni bu süreden düşülür; özel sektörde çalışan, serbest avukatlık yapan kadın adaylar için doğum izni bu süreden düşülmez). Erkek adaylar için askerlikle ilişi bulunmaması gerek; yapmış, ertelemiş veya muaf olmalı (son tahlilde asker kaçağı gözükmediği sürece sorun olmaz).

ÖSYM’nin yayınladığı başvuru koşullarını kısaca özetlemek gerekirse; Adli Yargı Sınavına sadece “Hukuk Fakültesi Mezunları” İdari Yargı Sınavına “Hukuk Fakültesi, İİBF ve SBF Mezunları” Avukatlıktan Adli Yargı Sınavına “Hukuk Fakültesi Mezunu Olup 3 Yıllık Fiili Çalışma Şartını Sağlayan Adaylar” başvuru yapabilirler.

• Türkçe,
• Matematik,
• Tarih,
• Vatandaşlık,
• Anayasa Hukuku,
• İdare Hukuku,
• İdarî Yargılama Usulü,
• Hukuk Yargılama Usulü,
• Medeni Hukuk,
• Borçlar Hukuku (Genel Hükümler + Özel Hükümler),
• Ceza Hukuku (Genel Hükümler + Özel Hükümler),
• Ceza Yargılama Usulü,
• Ticaret Hukuku,
• İş Hukuku,
• İcra-İflas Hukuku.

• Türkçe,
• Matematik,
• Tarih,
• Vatandaşlık,
• Anayasa Hukuku,
• İdare Hukuku,
• İdarî Yargılama Usulü,
• Hukuk Yargılama Usulü,
• Medeni Hukuk,
• Borçlar Hukuku (Genel Hükümler),
• Ceza Hukuku (Genel Hükümler),
• Vergi Hukuku,
• Vergi Usul Hukuku,
• Maliye-Ekonomi.

• Türkçe,
• Matematik,
• Tarih,
• Vatandaşlık,
• Anayasa Hukuku,
• İdare Hukuku,
• İdarî Yargılama Usulü,
• Hukuk Yargılama Usulü,
• Medeni Hukuk,
• Borçlar Hukuku (Genel Hükümler + Özel Hükümler),
• Ceza Hukuku (Genel Hükümler + Özel Hükümler),
• Ceza Yargılama Usulü,
• Ticaret Hukuku,
• İş Hukuku,
• İcra-İflas Hukuku.

Her bir sınav 2 oturumdan oluşur. GK GY ve Ortak Alan Bilgisi Sınavı ilk oturumdur ve tüm adaylar bu sınava girmek zorundadır. Alan Bilgisi Sınavı ise ikinci oturumdur. İkinci oturumda her bir aday başvuru yaptığı alanda sınava girer.

• Genel Yetenek ve Genel Kültür Testi ile Ortak Alan Bilgisi Sınavı: Tüm adaylar için ortak ve zorunlu alandır.
• Adli Yargı Sınavı: Adli Yargı Sınavına başvuran adaylar içindir.
• İdari Yargı Sınavı: İdari Yargı Sınavına başvuran adaylar içindir.
• Adli Yargı-Avukat Sınavı: Adli Yargı-Avukat Sınavına başvuran adaylar içindir.

Hem Adli Yargı hem de İdari Yargı sınavına başvuru yapan bir aday; GK GY ve Ortak Alan Sınavı, Adli Yargı (Alan Bilgisi) Sınavı ve İdari Yargı (Alan Bilgisi) Sınavı olmak üzere toplamda 3 oturuma girecektir.

Mülakatlara katılmak için bakanlık tarafından belirlenen kontenjanın 3 katı olan sıralamaya girmek gerekmektedir. Örneğin; 1000 kişilik bir adli yargı kontenjanı belirlendi, buna göre adli yargıdan 3000 kişi mülakata çağırılacaktır. Dolayısıyla adayın mülakata katılmak için ilk 3000 sıralamanın içerisinde olması gerekmektedir.

Hakimlik sınavının 70 puan barajı vardır. Yani aday mülakata katılmak için hem ilk 3000 kişi içerisinde olmalı hem de 70 puanı geçmelidir. Eğer 70 puan üzerinde 3000 kişi yoksa (örneğin 2500 kişi 70 puan üzeriyse) 70 puan üzeri alan herkes (yani örneğimize göre 2500 kişi) mülakata katılır. Her alan için ayrı bir kontenjan belirlenir. Her alan için yukarıda verilen örnek geçerlidir. Sınavda genellikle 70 puan barajı aşılmaktadır ve her sınav kendi baraj puanını oluşturur. Son sıralamadan mülakata dâhil olan kişinin puanı o sınavın baraj puanıdır.

2019 yılında yapılan yasa değişikliği ile 2020 yılı ve sonrasında hukuk fakültesine girenlere Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı uygulanacağına dair yasal bir düzenleme getirildi. 24 Ekim 2019 tarihinden sonra hukuk fakültesine giren öğrenciler hakkında uygulanacaktır. Ancak sonradan yapılan bir değişiklik ile “Ancak başarılı olma şartı, 24/10/2019 tarihinden sonra ilgili yükseköğretim kurumlarına kayıt yaptıranlardan 31/3/2024 tarihinden önce mezun olanlar bakımından uygulanmaz.” cümlesi ilave edilmiştir. Dolayısıyla kural olarak 2020-2021 eğitim öğretim yılından itibaren hukuk fakültelerine kayıt yaptıran kişiler hukuk mesleklerine girebilmek için sınava tabi tutulacaktır.

2024 yılı itibariyle yapılacak Hukuk Meslekleri Sınavına Avukat, Hâkim-Savcı, Noter Yardımcısı olmak isteyen tüm hukuk mezunları girmek zorundadır. Bu sınavda 70 barajını geçip Avukat olmak isteyenler barajı geçtikten sonra doğrudan Barolarına başvurup Avukatlık stajını başlatabilecektir. Hâkim-Savcı olmak isteyen hukuk mezunları ise önce bu sınava girip 70 barajını geçtikten sonra Adli veya İdari Yargı Hâkim Yardımcılığı sınavına da ayrıca girecektir. Yeni bir alan olarak gelmesi beklenen Noter Yardımcılığı için de yine bu sınavdan 70 barajını geçtikten sonra Noter yardımcılığı sınavına girmek suretiyle gerçekleşecektir.

Hakimler ve Savcılar Mevzuatının İkinci Kısım-Birinci Bölümünde yer alan 8 inci Maddenin g bendinde şu şekilde açıklanmaktadır. “Hakimlik ve savcılık görevlerini sürekli olarak yurdun her yerinde yapmasına engel olabilecek vücut ve akıl hastalığı veya engelliliği bulunmamak.” maddesi yer almaktaydı. Ancak 30 Kasım 2021 Resmi Gazetede yayınlanan 5. Yargı paketini de içeren İcra ve İflas Kanunlarında yapılan bazı değişiklikler sonucu, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde yer alan ibare, madde metninden çıkarılmıştır. Bu kanun değişikliği ile Engelli adayların Hakim/Savcı mesleğini yapmasının önü açılmıştır.

Hâkim ve savcı yardımcılığı süresi üç yıldır. Hâkim ve savcı yardımcılığı; temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim döneminden oluşur. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilir. Görev dönemi ise yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilir.

Hâkim ve savcı yardımcıları, temel eğitim döneminin sonunda yazılı sınava tabi tutulur ve aldıkları puana göre en yüksek puandan başlamak üzere ayrı ayrı sıralanır. Eşitlik hâlinde hâkim ve savcı yardımcılığı yazılı yarışma sınavında puanı yüksek olana öncelik tanınır. Eşitliğin devam etmesi hâlinde kura çekilmek suretiyle sıralama belirlenir. Hâkim ve savcı yardımcıları bu sıralamaya göre, Adalet Bakanlığınca belirlenen ilk derece yargı yerleri arasından seçtikleri il veya ilçelere görev dönemini geçirmek üzere atanır.

Hâkim ve savcı yardımcıları görev döneminde bölge adliye veya bölge idare mahkemeleri ile Yargıtay veya Danıştay’da da görevlendirilir. Hâkim ve savcı yardımcıları, eğitici hâkim veya savcıların görev yaptığı mahkeme ve savcılıklarda ve onların nezaretinde görev yapar. Eğitici olarak görevlendirilen hâkim ve savcılara, en fazla iki hâkim ve savcı yardımcısı verilebilir. Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcıları Türkiye Adalet Akademisinde iki kez ara eğitime alınır. Her ara eğitimin sonunda yazılı sınav yapılır.

Görev dönemini tamamlayan hâkim ve savcı yardımcıları son eğitime alınır. Son eğitim dönemini bitiren hâkim ve savcı yardımcıları, yazılı ve sözlü sınava tabi tutulur. Sözlü sınava girebilmek için son yazılı sınav puanı ile yazılı sınavlar nihai puanının ayrı ayrı en az yetmiş olması şarttır. Temel eğitim ve ara eğitimler yazılı sınav sonuçlarına göre; son yazılı sınavdan tam puan alsa bile yazılı sınavlar nihai puanının yetmiş ve üzerinde olma ihtimali kalmayan hâkim ve savcı yardımcıları, on beş gün içinde yeniden ikinci ara eğitim yazılı sınavına alınır.

Bu sınav sonucuna göre de yazılı sınavlar nihai puanının yetmiş ve üzerinde olma ihtimali kalmayanların, hâkim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığınca son verilir. Son yazılı sınav puanı ile yazılı sınavlar nihai puanı en az yetmiş olmayanlar, en geç iki ay içinde yeniden son yazılı sınava alınır.

Hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri hâlinde Adalet Bakanlığınca merkez veya taşra teşkilatında genel idare hizmetleri sınıfında bir kadroya atanabilir, aksi hâlde bunların hâkim ve savcı yardımcılığına Adalet Bakanlığınca son verilir.

Hâkim ve savcı yardımcılığı süresini tamamlamadan görevden ayrılanlar ile bu süreyi tamamlayıp, mesleğe kabul edildikten sonra hâkim ve savcı yardımcılığı süresi kadar çalışmadan görevden ayrılanlar, bu süre zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı miktarını iki kat olarak ödemek zorundadırlar.

• Hâkim tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek hâkime sunmak.
• Duruşma ve keşif işlemlerinde hâkime yardımcı olmak.
• Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hâkime sunulmadan önce kontrol etmek.
• Tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamak.
• Ara kararların icrasına dair iş ve işlemleri yapmak.
• Hâkimin istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
• Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile hâkim tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek.

• Savcı tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek savcıya sunmak.
• Soruşturma işlemleri ile kovuşturma aşamasında savcının görev alanına giren işlerde savcıya yardımcı olmak.
• Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan önce kontrol etmek.
• Soruşturma evrakına ilişkin karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma aşamasında kanun yollarına başvuru taslaklarını hazırlamak.
• Her türlü yazışma taslağını hazırlamak.
• Savcının istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
• Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile savcı tarafından verilen benzeri görevleri yerine getirmek.

2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nun 8. maddesinin (b) bendi uyarınca hakim adaylığı sınavlarında “giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla 35 yaşını doldurmamış olmak” şartı aranmaktadır.

• Adli Yargı: 81.9
• İdari Yargı: 83.1
• Adli Yargı: 85

Adalet Bakanının görevlendireceği bakan yardımcısı başkanlığında, Teftiş Kurulu Başkanı, Ceza İşleri, Hukuk İşleri ve Personel Genel Müdürleri ile Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreteri ve Türkiye Adalet Akademisi Danışma Kurulundan seçilen bir kişi olmak üzere toplam yedi üyeden oluşur.

Göreve yeni başlayan bir Hakim/Savcının 2024 maaşı: 43.500

Stajını bitirip kura töreniyle ilk ataması yapılan Hakim/Savcının 64.000

Sınıfa ayrılan Hakim/Savcının maaşı: 82.000 – 101.000 arası.

Geçirilen süre ve kıdeme göre değişkenlik gösterir.

Emekli Hakim/Savcının maaşı: 51.000x